UYKU VE HAFIZA BERABER ÇALIŞIYORLAR !
Yarın ilk iş olarak test etmek ister misiniz? İşte size bir tüyo: kahveyi elinizden bırakın ve kafayı vurup yatın.
Bilim insanları; uykunun, hafızanın ve öğrenmenin birbirleriyle derin bağlantıları olduğunu uzun süredir biliyorlardı. Sineklerden insanlara kadar birçok hayvan uykusuz kaldıklarında hatırlamada sorunlar yaşıyorlar ve araştırmalar; uykunun, kısa süreli hafızayı uzun süreli hafızaya dönüştürmede ( hafızayı sağlamlaştırma/konsolide etme süreci ) önemli bir etken olduğunu gösteriyor.
Fakat bu sürecin nasıl işlediği ise hala bir gizem olarak duruyor.
Uykuyu tetikleyen mekanizma aynı zamanda hafızayı da sağlamlaştırıyor olabilir mi? Ya da bu iki ayrı süreç beraber mi çalışıyorlar? Bir başka deyişle; beyin uyku anında hafıza nöronlarının çalışmasına müsaade edecek kadar rahat bir durumda, dolayısıyla da hafıza sağlamlaşıyor mu? Yoksa aslında hafıza nöronları mı uykumuzun gelmesini sağlıyor?
eLife ‘da yayınlanan yeni bir makalede araştırmacılar; ikincisi için yani hafıza nöronlarının bizi uykuya daldırdığı durum için bir ortam sağladılar.
Araştırmacılar Paula Haynes ve Bethany Christmann araştırmalarını, Drosophila‘da (meyve sineği) hafıza güçlendiriciler olarak bilinen dorsal eşleşik medyal (Dorsal Paired Medial-yazının devamında DPM olarak kısaltılacaktır-) üzerine yoğunlaştırdılar. Haynes ve Christmann ilk defa olarak DPM nöronları aktifleştiğinde, sineklerin daha fazla uyuduklarını ve DPM nöronlarının aktif olmadığında ise sineklerin vızıldamayı (uyanık kalmayı) sürdürdükelrini gözlemlediler.
Hafıza sağlamlaştırıcılar, kısa süreli hafızayı uzun süreli hafızaya dönüştürmeye başladıklarında uyanıklık durumunu engelliyorlar. Tüm bu durum Drosophila‘nın beyninde “mantar cisim” (insanlarda anıların depolandığı yer olan hipokampus ile aynı görevdedir) denilen yerde meydana geliyor. Görünen o ki, hafıza ve öğrenmeden sorumlu olan “mantar cisim” aynı zamanda Drosophila‘nın uyanık kalmasına yardımcı oluyor.
Christmann: “Neredeyse mantar cismin sorumlu bölümleri “hey ! uyanık kal ve bunu öğren” der gibi. Bir süre sonra DPM nöronları bu bölümleri bastırmak için sinyaller gönderiyor ve benzer şekilde ” eğer tüm bunları hatırlamak istiyorsan şimdi uyumalısın” demesine sebep oluyor” diyor.
Drosophila‘daki gibi uyku ve hafızanın nasıl bağlantılı olduğu anlaşılabilirse, bu durum bilim insanlarına insan beynindeki gizemleri de ortaya çıkarabilme konusunda yardımcı olacak.
Chrissmann: ” Sineğin beyninde uyku ve hafızanın birbiriyle ilişkili olduğunu bilmek, araştırmacılara çalışmalarını insan beyninde nereye yoğunlaştırmaları gerektiği konusunda yardımcı olabilir. Sonuç olarak, insanlardaki insomnia ya da hafıza bozuklukları gibi durumlarda uyku ve hafızanın nasıl etkilendiğini ortaya çıkarmamızda yardımcı olabilir” dedi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder